Denizaltıların çalışma prensibi, batmaya eğimli olan geminin ağırlığıyla geminin yüzmesini sağlayan kaldırma kuvveti arasındaki dengenin tutturulmasına dayanır. Denizaltılar, kontrollü batma (dalma) ve çıkma hareketleriyle diğer deniz araçlarından ayrılan özelleşmiş yapılardır. Bu dalma ve çıkma hareketini safra tankı denilen özel tanklar sayesinde yaparlar. Temel çalışma prensibi bu tanklara su ve sıkıştırılmış yüksek basınçlı hava basma olayına dayanır. Safra tankları hava ile doluyken denizaltı suyun yüzeyindedir. Denizaltı suya dalmak istediğinde bu tankların üst ve alt kapakları açılır. Alt kapaktan su içeriye girerken üst kapaktan ise hava dışarıya çıkar. Bu sayede sistemin ağırlığı artar ve denizaltı suyun derinliklerine doğru hareket eder.
Denizaltıların dalma durumunu etkileyen iki tane durum vardır. Bunlara statik dalış ve dinamik dalış denir. Denizaltılar dalabilmek için bu iki koşulu birlikte uygulamak zorundadır. Bu koşulların hatasız olarak sağlanabilmesi için suyun karakteristik özelliği ve denizaltı gövdesine uygulayacağı basınç göz önüne alınmalıdır. Suyun karakteristik özelliğini anlayabilmek için deniz suyunun şu üç özelliği incelenir:
- Yoğunluk (tuzluluk oranı)
- Sıcaklık
- Basınç
Bu etkiler göz önünde bulundurulduğunda denizaltı derine daldıkça suyun gövdeye yaptığı basınç artacaktır ve denizaltının yüzme kabiliyeti azalacaktır. Sıcaklığın artması ve basıncın azalması durumunda da tam tersi etki düşünülebilir. Sıcaklık ve yoğunluk basınç ile doğrudan ilişkili olduğundan dalış için en önemli kriterlerdendir.
Denizaltıların gövdeleri çelik veya titanyumdan yapılmıştır. Gövde içerisinde periskop ve radar gibi birçok cihaz ve sistem bulunur. Bu sistemler sayesinde denizaltılar kendi konumunu, çevresini ve hedefleri takip edebilirler. Denizaltının hareketini güç üretim ve itme sistemleri sağlar. Denizaltıların çalışma prensibi, su altına kendi kendine yeterli bir yaşam alanı sağlayan özel bir tasarıma dayanır. Bununla birlikte denizaltıların suyun altında hareket etmesi, yüksek basınç ve zorlu koşullar ve diğer faktörler nedeniyle oldukça tehlikelidir. Bu nedenle denizaltıların bakımı alanında uzmanlaşmış kişiler tarafından yapılmalı ve aksatılmamalıdır. Ayrıca mürettebatın denizin altında yolunu bulabilmek ve hayatta kalabilmek için oldukça deneyime ihtiyaçları olmak zorundadır. Çünkü denizaltılar suyun altında günlerce kalabilme özelliğine sahiptir.
Kaynaklar
- https://www.ceyrekmuhendis.com/denizaltilarin-calisma-prensibi/
- https://www.edumedia-sciences.com/tr/media/630-denizalti
- https://www.teknolojibul.com/denizalti-nasil-calisir/
Furkan Emre Karaali
Muğla Metalurji ve Malzeme Topluluğu 